Ecosysteem-denken binnen diensten innovaties – welke competenties zijn van belang
De laatste decennia is het duidelijk geworden dat organisaties op het risico van uitsterven sneller moeten innoveren, aanpassen en heruitvinden. Dit wordt toegeschreven aan de toenemende dynamische economische omgeving onder invloed van technologische innovatie, klantgedrevenheid, globalisering en concurrentie (Basole, 2019; Teece, 2007; 2017, p. 482; Teece, Peteraf & Leih, 2016; Vargo & Lusch, 2004). Getuige hiervan is de dramatische daling van de gemiddelde verwachte levensduur van een S&P 500 onderneming; van gemiddeld 33 jaar in 1964 naar 24 jaar in 2016 en naar verwachting 12 jaar in 2027 (Anthony, Viguerie, Schwartz & Van Landeghem, 2018; Kristóf, 2016). Het ontwrichtende karakter van de recente innovaties blijkt eveneens uit het wijzigend en groeiend aantal "meest innovatieve ondernemingen". In de businesslijst “The World's 50 Most Innovative Companies” van Fast Company (2008, 2017) zijn de verschillen tussen 2008 en 2017 opvallend. Slechts zes ondernemingen staan nog in de beide lijsten: Amazon, Google, Apple, Facebook, Alibaba en IBM (Krell, 2017). In 2019 zijn dit nog maar drie ondernemingen: Alibaba, Apple en Walt Disney (Fast Company, 2019). Het is opmerkelijk te noemen dat dezelfde ondernemingen regelmatig voorkomen in innovatie-, diensten- en ecosysteemonderzoek, met als voorbeeld 257 vermeldingen in het Handbook of Service Science II van Maglio et al. (2019). Geen enkele organisatie lijkt de snelheid nog alleen aan te kunnen, zodat nieuwe vormen van samenwerking en diensten innovaties ontstaan.
Binnen het sterk groeiende belang van de diensteneconomie evolueren de diensten innovaties naar een complex netwerk van actoren. De laatste decennia zijn er enerzijds vele voorbeelden van het soms ontwrichtende karakter van de diensten innovaties, anderzijds slagen weinigen erin te innoveren. Organisaties hebben ten slotte geen keuze, een bestaansreden afdwingen vergt van de diensten innovaties nieuwe vormen van samenwerking binnen een meer dynamische en systematische benadering met meerdere actoren. De klant speelt hierbij een steeds belangrijkere rol. Ondanks het belang van de diensteneconomie zijn diensten innovaties vanwege de complexiteit en de onzekerheden nog steeds een moeilijk begrip.
De marketingliteratuur erkent deze wetenschappelijke discussie al enige tijd en zoekt naar verklarende factoren en begripsduiding door de verdere ontwikkeling van theoretische concepten, zoals het plaatsen van diensten innovaties binnen een dienstenlogica (S-D logic) en een meer systemische kijk op diensten innovaties door de zooming out naar het grotere service ecosysteem. Aanvullend zijn recent meerdere inzichten ontstaan over welke dynamische competenties bepalend zijn binnen de complexiteit van deze diensten innovaties. Dit dynamisch competentie perspectief uit het strategisch management omvat onder andere het vermogen van organisaties om diensten innovaties te ontwikkelen. Met name door het identificeren (sensing), organiseren (seizing) en herconfigureren (reconfiguration) van de externe actoren en de opportuniteiten.
Ons empirisch kwalitatief onderzoek formuleerde hierbinnen een antwoord op de vraag welke ecosysteem-gerelateerde dynamische competenties binnen de betrokken actoren, in een service ecosysteem perspectief, juist een invloed hebben op de ontwikkeling van de diensten innovaties.
Het onderzoek identificeerde binnen de betrokken actoren van het service ecosysteem een set van dertien ecosysteem-gerelateerde dynamische competenties welke een belangrijke invloed hebben op de ontwikkeling van diensten innovaties (vijf competenties binnen de cluster sensing, vier binnen de cluster seizing en vier binnen de cluster reconfiguration). In de cluster sensing blijkt als competentie het vooral van belang om een open mindset te creëren tussen de betrokken actoren, dit maakt het mogelijk om potentiële zakelijke opportuniteiten in een horizontale setting met de diverse actoren te evalueren en ook te creëren. Het is hierbij van belang steeds te zoeken naar een gemeenschappelijke waardepropositie met een gemeenschappelijk gedachtegoed of doel. Alleen deze setting lijkt een verregaande en ruime screening van markten, technologieën en informatie toe te laten. De cluster seizing toont het belang van managementcompetenties en de allocatie en integratie van de middelen tussen de betrokken actoren. Hier wijzen de resultaten op het belang om in de besluitvormingsprocessen een ruim aantal actoren te betrekken, waar de waardeproposities tussen de actoren juist de vormgeving van het service ecosysteem en hun positie bepalen. De onzekerheid en complexiteit - eigen aan diensten innovaties - vergen tevens de beheersing van bottlenecks. De cluster reconfiguration wijst op het vertrouwen, de snelheid en de flexibiliteit om veranderingen te volgen en erop te anticiperen. Dit gaat over het organiseren en continu herschikken van het service ecosysteem binnen een goede governance-structuur en vergt een permanente kennisuitwisseling binnen het onderhouden van de relaties.
Deze dertien ecosysteem-gerelateerde dynamische competenties laten een belangrijke invloed zien op de ontwikkeling van de diensten innovaties in een service ecosysteem perspectief. Het blijkt dat de ontwikkeling van de diensten innovaties een dynamisch proces van middeleninteracties is, waarin zowel de waardetoevoegende als niet-waardetoevoegende actoren een belangrijke rol spelen. Als gevolg daarvan kijken de betrokken actoren relationeel meestal verder dan het traditionele netwerk, en dus noodzaakt deze systemische horizon nieuwe diensten-georiënteerde en relationele competenties. De actoren ontwikkelen hiervoor dertien ecosysteem-gerelateerde dynamische competenties om zo de externe opportuniteiten te kunnen identificeren, zich hierop te organiseren en deze dynamisch te herconfigureren.
Ons onderzoek geeft hierdoor belangrijke nieuwe inzichten aan diverse beleidsmakers, door juist binnen deze relationele complexiteit van het ecosysteem de ecosysteem-gerelateerde dynamische competenties aan te reiken voor de ontwikkeling van diensten innovaties. Met het identificeren van opportuniteiten dienen organisaties de ecosysteemactoren voor de ontwikkeling van de diensten innovaties te identificeren. Dit vergt een ruime en open geest om evengoed de niet-waardetoevoegende actoren, zoals klanten en instellingen, erbij te betrekken, met hierbij specifieke aandacht voor de kennisdeling, het gemeenschappelijk doel en de waardeproposities. Tijdens het realiseren van de diensten innovatie is het opzetten van een goede organisatiestructuur nodig door de ontwikkeling van de managementcompetenties, de besluitvormingsprocessen, de sleutelpositie en het tijdig detecteren van de bottlenecks in het service ecosysteem. Als laatste heeft de herconfiguratiefase in het service ecosysteem nood aan een goede governance-structuur met een ruim netwerkbeheer. Daarbij gaat de aandacht uit naar het inherent dynamische karakter en het snel anticiperen op de wijzigingen in de ruime omgeving en tussen de actoren. Deze dynamische competenties zijn hierbij een verder te ontwikkelen leerproces door de service ecosystemen permanent te evalueren op basis van toekomstige specialisaties.
De meer gedetailleerde inzichten uit het onderzoek staan ter beschikking.
________________________________________________________________________________
1. Anthony, S. D., Viguerie, S. P., Schwartz, E. I., & Van Landeghem, J. (2018). 2018 Corporate longevity forecast: Creative destruction is accelerating. Geraadpleegd op 10 januari 2020, van https://www.innosight.com/insight/creative-destruction
2. Basole, R. C. (2019). On the Evolution of Service Ecosystems: A Study of the Emerging API Economy. In Handbook of Service Science, Volume II (pp. 479-495): Springer.
3. Fast Company. (2008). The World's 50 Most Innovative Companies. Geraadpleegd op 20 januari 2020, van https://www.fastcompany.com/most-innovative-companies/2008
4. Fast Company. (2017). The World's 50 Most Innovative Companies. Geraadpleegd op 20 januari 2020, van https://www.fastcompany.com/most-innovative-companies/2017
5. Fast Company. (2019). The World's 50 Most Innovative Companies. Geraadpleegd op 28 oktober 2020, van https://www.fastcompany.com/most-innovative-companies/2019
6. Krell, E. (2017). Deeper thoughts (and fundamental questions) about innovation and disruption. Baylor Business Review, 4-7.
7. Kristóf, P. (2016). How established companies can master disruptive innovation like startups? Achieving innovation excellence and disruptive ability. (PhD dissertation), Corvinus University of Budapest. , Budapest.
8. Maglio, P. P., Kieliszewski, C. A., Spohrer, J. C., Lyons, K., Patrício, L., & Sawatani, Y. (2019). Handbook of Service Science, Volume II: Springer.
9. Teece, D. J. (2007). Explicating Dynamic Capabilities: The Nature and Microfoundations of (Sustainable) Enterprise Performance. Strategic Management journal, 28(13), 1319-1350. doi:10.1002/smj.640
10. Teece, D. J. (2017). Towards a capability theory of (innovating) firms: implications for management and policy. Cambridge Journal of Economics, 41(3), 693-720. doi:10.1093/cje/bew063
11. Teece, D. J., Peteraf, M., & Leih, S. (2016). Dynamic capabilities and organizational agility: risk, uncertainty, and strategy in the innovation economy. California Management Review, 58(4), 13-35. doi:10.1525/cmr.2016.58.4.13
12. Vargo, S. L., & Lusch, R. F. (2004). Evolving to a New Dominant Logic for Marketing. Journal of Marketing, 68(1), 1-17. doi:10.1509/jmkg.68.1.1.24036
gepubliceerd op: 15.01.2022